روح الله خالقی

روح اله خالقی، خالق سرود ای ایران، آهنگساز و موسیقی دانی چیره دست که با آثار خود صلابت ایران را در عین متانت یادآور است . در اصل او احیاگر موسیقی سنتی ایران در زمان بی توجهی به آن است. در دوره ای که جامعه و حتی اهالی  موسیقی به سازهای غربی رو می بردند . روح الله خالقی وزن در موسیقی ایرانی را میستود خواندن شعر با موسیقی را مسرت بخش می دانست . بی شک او موسیقی دانی است که برای زنده نگهداشتن هنر تلاش بسیار کرده است.

 

روح  اله خالقی در  ۲۱ آبان ۱۲۸۵ (دوران مشروطیت)در ماهان کرمان در خانواده ای علاقمند به موسیقی و درحالیکه پدرش نوازنده تار بود چشم به جهان گشود و دوران کودکی خود را در شهرهای تهران و  شیراز و اصفهان با آموزش عروض و نقاشی و یکسالی را نیز به آموزش ویولن پرداخت. جالب اینکه پدرش او را از موسیقی نهی می کرد. او در نوجوانی تئوری موسیقی هارمونی سازشناسی و ویولن نوازی را نزد استاد علینقی وزیری آموخت و با علاقه ای که به شعر و ادبیات  ایرانی داشت در سال ۱۳۱۰ از دارلفنون دیپلم گرفت و سپس در دانشسرای عالی در رشته فلسفه و ادبیات تحصیل و مدرک لیسانس گرفت.

او موسیقی حرفه ای را از ۱۳۰۴ که نواختن ویولن در اولین کنسرتش بود آغاز کرد و در کاقه بلدیه تهران زیر نظر استاد وزیری ارکستر ایرانی را تنظیم نمود. در هنرستان عالی موسیقی تدریس را شروع کرد. در ۱۳۱۴ در وزارت فرهنگ مشغول بکار شد و در ۱۳۲۳ انجمن دوستداران موسیقی را راه اندازی کرد و در ۱۳۲۸ هنرستان موسیقی ملی را تاسیس و خود ریاست آن را بعهده گرفت.

 

وی در رادیو به عنوان رییس شورای موسیقی  به راه اندازی برنامه های ” یادی از هنرمندان در گذشته ” و “ساز و سخن”.

این برنامه ها بهترین گویای این باور خالقی است تا عشقبازی زیبای آواز و موسیقی را که موجب آفرینش هیجان در کالبد انسانی است نشان دهد. نغمه های پرشور و ماندگاز او که همکاری او را با خوانندگان بنام ایرانی نشان میدهد.

 

روح اله خالقی در طول ۲۷ سال فعالیت موسیقیایی خود با همگاری بنان و محجوبی قطعات  معروف خود نظیر رنگارنگ شماره ۱ و چنگ رودگی  حالا چرا .می ناب .بهاردلنشین و سرود معروف ای ایران را آهنگسازی نمود. او به مناسبت ملی شدن نقت شعری از معیری را نیز در سال ۱۳۳۱ اهنگسازی نمود. ارکستر گلها به رهبری خالقی و پیانو نوازی جواد معروفی اجرا شد.

تصنیف خاموش آخرین اثر خالقی است که در دستگاه ماهور تنظیم شده بود.

ظاهر آرام و متین روح اله خالقی در کنار دانش ادبی و هنری او سبب گشت تا بتواند تمامی دشواریها و ناملایمات جامعه را که درونش طوفانی بپا می کرد . در قالب نگارش و تالیف مقالات و کتب و یا ساختن آهنگهای روحنواز همراه با اشعار ناب و عمیق ایرانی نشان دهد. طوریکه می توان گفت حتی اگر روح اله خالقی همان یک اثر ای ایران را هم ساخته بود باز در موسیقی ایران جاودانه بود.

او در دورانی فعالیت موسیقی داشت که موسیقی سنتی ایرانی غیرعلمی شناخته می شد و او که روشنفکری اهل قلم بود با تلاش و دشواریهای فراوان به روشنگری جامعه و حتی اهل موسیقی پرداخت. او مجله چنگ را راه اندازی نمود و همچنین با نگارش ۱۴اثز مکتوب نظیر کتابهای سرگذشت موسیقی . نظری به موسیقی ایرانی . نظری به موسیقی ایرانی . هماهنگی موسیقی به تحلیل و اثبات علمی موسیقی سنتی ایران پرداخت.

در کتاب زیبا و خواندنی سرگذشت موسیقی ایران. روح اله خالقی به فراز و نشیب   های عرصه موسیقی پرداخته و با نگارش تاریخ تدوین ردیف دستگاهی نظام موسیقی . چالش میان سنت و مدرنیته را مطرح کرد و نظام موسیقی ایرانی را با زمانه همساز کرده است.

در این کتاب او با بیان سرگذشت خود . تاریخ ۵۰ سال موسیقی ایران را بصورت رمان مستند و جذاب نوشته است.

فرزند او گلنوش خالقی آهنگساز و نوازنده بنام ایرانی است که اخیرا با همکاری انتشارات ماهور کتاب زندگینامه پدرش روح اله خالقی را تهیه وتنظیم نموده است.

ترانه ماندگار و دلنواز بهار دلنشین هدیه روح بزرگ این ایرانی هنرمند و دلسوز به خوانندگان این مطلب که روح اله خالقی با آهنگسازی و تنطیم ترانه رویایی بیژن ترقی در دستگاه بیات اصفهان با همراهی استاد آواز ایران غلامحسین بنان. این ترانه روی موج آرام موسیقی اش. در دل تاریکی و یخبندان زمستان جوانه زدن امید را یادآور می شود و نوری آسمانی به قلبها می تاباند.

روح اله خالقی برای درمان به اتریش سفر کرد اما متاسفانه بعد از چند عمل جراحی ناموفق براثر سرطان معده در سال ۱۳۴۴ درگذشت و در گورستان ظهیرالدوله تهران دفن شد.

تهیه و تنظیم از: سرکار خانم زهره گلپایگانی

برای دیدن همه نوشته های موسیقی اینجا را کلیک کنید.

برای دیدن آثار نقاشی اینجا را کلیک کنید.

برای دیدن همه محصولات ما در دیجیکالا اینجا را کلیک کنید.